Đề Bà Đạt Đa chiếm được lòng tin của hoàng tử A Xa Thế, đem lại lợi dưỡng và danh vọng. Hoàng tử A Xà Thế xây dựng một tinh xá ở Gayasisa cho Đề Bà Đạt Đa và mỗi ngày đem đến cho Đề Bà Đạt Đa năm trăm mâm cơm nấu bằng gạo thơm. Dựa trên lợi dưỡng và danh vọng, hội chúng của Đề Bà Đạt Đa trở thành to lớn. Đề Bà Đạt Đa chỉ sống ở tinh xá với hội chúng.
Lúc bấy giờ có hai người bạn trú ở Vương Xá. Một người xuất gia với bậc Đạo Sư, một người xuất gia với Đề Bà Đạt Đa. Một hôm, người bạn y chỉ với Đề Bà Đạt Đa nói với người kia : Này hiền giả, sao hằng ngày bạn phải đi khất thực mệt nhọc như vậy ? Còn thầy tôi chỉ ngồi ở tinh xá tại Gayasisa mà vẫn được ăn món ngon vật lạ. Tại sao bạn phải chịu cực nhọc như thế? Ngày mai bạn hãy đến Gayasisa để được ăn các món ngon mà khỏi phải đi khất thực.
Người kia nghe đi nghe lại nhiều lần cảm thấy mềm lòng nên bắt đầu đến Gayasisa ăn uống no nê rồi trở về Trúc Lâm đúng giờ. Không bao lâu, Tăng chúng đều biết việc người ấy đến Gayasia thọ dụng đồ ăn của Đề Bà Đạt Đa. Có người hỏi anh ta : Này hiền giả, có đúng sự thật là hiền giả hằng ngày đều đến Gayasia ăn những món ăn do Đề Bà Đạt Đa cung cấp cho?
-Đúng như vậy, tôi có đến Gayasia để ăn, nhưng không phải do Đề Bà Đạt Đa cung cấp, mà do những người khác đem ra cho tôi ăn.
-Này hiền giả, Đề Bà Đạt Đa là kẻ phản bội Phật, hiền giả thọ dụng những món ăn của nó là việc làm phi pháp. Hãy theo chúng tôi đến gặp bậc Đạo Sư.
Bọn họ kéo nhau đến gặp bậc Đạo Sư trình bày chi tiết sự việc.
Bậc Đạo Sư nói : Người này không phải bây giờ mới bị lôi kéo, gặp ai thì đi theo người ấy.
Nói xong, bậc Đạo Sư kể câu chuyện quá khứ.
Lúc bấy giờ có hai người bạn trú ở Vương Xá. Một người xuất gia với bậc Đạo Sư, một người xuất gia với Đề Bà Đạt Đa. Một hôm, người bạn y chỉ với Đề Bà Đạt Đa nói với người kia : Này hiền giả, sao hằng ngày bạn phải đi khất thực mệt nhọc như vậy ? Còn thầy tôi chỉ ngồi ở tinh xá tại Gayasisa mà vẫn được ăn món ngon vật lạ. Tại sao bạn phải chịu cực nhọc như thế? Ngày mai bạn hãy đến Gayasisa để được ăn các món ngon mà khỏi phải đi khất thực.
Người kia nghe đi nghe lại nhiều lần cảm thấy mềm lòng nên bắt đầu đến Gayasisa ăn uống no nê rồi trở về Trúc Lâm đúng giờ. Không bao lâu, Tăng chúng đều biết việc người ấy đến Gayasia thọ dụng đồ ăn của Đề Bà Đạt Đa. Có người hỏi anh ta : Này hiền giả, có đúng sự thật là hiền giả hằng ngày đều đến Gayasia ăn những món ăn do Đề Bà Đạt Đa cung cấp cho?
-Đúng như vậy, tôi có đến Gayasia để ăn, nhưng không phải do Đề Bà Đạt Đa cung cấp, mà do những người khác đem ra cho tôi ăn.
-Này hiền giả, Đề Bà Đạt Đa là kẻ phản bội Phật, hiền giả thọ dụng những món ăn của nó là việc làm phi pháp. Hãy theo chúng tôi đến gặp bậc Đạo Sư.
Bọn họ kéo nhau đến gặp bậc Đạo Sư trình bày chi tiết sự việc.
Bậc Đạo Sư nói : Người này không phải bây giờ mới bị lôi kéo, gặp ai thì đi theo người ấy.
Nói xong, bậc Đạo Sư kể câu chuyện quá khứ.
***
Thưở trước, khi vua Brahmadatta trị vì ở Ba La Nại, Bồ tát làm đại thần cho vua ấy. Lúc ấy, vua có một con voi báu tên là Mahilamukha, có giới đức chánh hạnh, không làm hại một ai. Một hôm có bọn ăn trộm, giữa đêm đi đến gần chuồng voi, bàn với nhau rằng : chúng ta hãy lập kế hoạch đào hầm khoét vách nơi này, nơi kia… chúng ta hãy lấy thật nhiều của cải nhà này, nhà nọ, chúng ta hãy giết những ai trông thấy và ngăn cản việc làm của chúng ta v.v…
Nhiều đêm sau nữa, đêm nào bọn trộm cũng đến đúng nơi ấy bàn bạc kế hoạch trộm cướp với những lời lẽ ác độc. Con voi báu, ngày nào cũng nghe bọn cướp bàn bạc sự giết chóc, tưởng đấy là lời dạy bảo của con người, từ chỗ là một con voi có chánh hạnh và hiền lành dần trở nên có tâm ác muốn giết người.
Vào một buổi sáng, khi người nài đến chăm sóc nó, voi dùng vòi quật chết anh ta. Liên tiếp mấy ngày sau đó, nó còn giết thêm mấy người nữa. Người ta báo cáo lên vua : Con voi Mahilamukha đã hóa điên và giết nhiều người. Vua cho gọi Bồ tát và bảo : ông hãy tìm hiểu xem con voi vì sao trở thành độc ác. Bồ tát đến gần voi, nhận biết nó không bịnh hay điên gì cả, mà do nghe lời người khác mà nó tưởng là những lời dạy nó và nó hành động theo.
Bồ tát hỏi người bảo vệ chuồng voi : Ban đêm, có ai đến gần chuồng voi nói chuyện không ? – Thưa, ban đêm có bọn ăn trộm tụ tập gần chuồng voi nói chuyện.
Bồ tát đến gặp vua báo cáo sự việc. Vua hỏi : Vậy có cách nào làm cho voi hiền hòa trở lại không ?
-Tâu đại vương, hãy mời các vị sa môn đức hạnh hằng đêm đến gần chuồng voi nói chuyện về đạo đức cho nó nghe.
-Tốt lắm, ông hãy tiến hành đi.
Kể từ hôm đó, Bồ tát cho mời những vị sa môn đức hạnh, đêm nào cũng ngồi gần chuồng voi nói với nhau về giới hạnh, hiền lành, nhẫn nhục, từ bi v.v… Con voi nghĩ rằng người ta nói những lời để dạy dỗ nó, từ đó nó trở lại hiền lành như cũ.
Sau khi dạy voi có kết quả rồi, Bồ tát nói lên bài kệ :
Bồ tát hỏi người bảo vệ chuồng voi : Ban đêm, có ai đến gần chuồng voi nói chuyện không ? – Thưa, ban đêm có bọn ăn trộm tụ tập gần chuồng voi nói chuyện.
Bồ tát đến gặp vua báo cáo sự việc. Vua hỏi : Vậy có cách nào làm cho voi hiền hòa trở lại không ?
-Tâu đại vương, hãy mời các vị sa môn đức hạnh hằng đêm đến gần chuồng voi nói chuyện về đạo đức cho nó nghe.
-Tốt lắm, ông hãy tiến hành đi.
Kể từ hôm đó, Bồ tát cho mời những vị sa môn đức hạnh, đêm nào cũng ngồi gần chuồng voi nói với nhau về giới hạnh, hiền lành, nhẫn nhục, từ bi v.v… Con voi nghĩ rằng người ta nói những lời để dạy dỗ nó, từ đó nó trở lại hiền lành như cũ.
Sau khi dạy voi có kết quả rồi, Bồ tát nói lên bài kệ :
Trước nghe lời ăn trộm
Voi báu hành giết hại
Khi nghe lời bậc trí
Con voi báu tối thượng
An trú trên đức tánh
Mọi công đức tốt đẹp
Voi báu hành giết hại
Khi nghe lời bậc trí
Con voi báu tối thượng
An trú trên đức tánh
Mọi công đức tốt đẹp
***
Kể câu chuyện xong, bậc Đạo Sư nói với tỳ kheo tham ăn kia: Này tỳ kheo, trong quá khứ, người thường gặp ai thì đi theo người ấy. Nghe lời bọn trộm, người đi theo chúng; Nghe lời những người tu hành chánh pháp, người hành theo chánh pháp.
Rồi bậc Đạo Sư nhận diện tiền thân như sau :
-Khi ấy, voi Mahilamukha là vị tỷ kheo này
-Nhà vua là A Nan
-Vị đại thần chính là Ta vậy.
CHÚ THÍCH :
–Nài : là người huấn luyện voi
Ý NGHĨA CÂU CHUYỆN :
-Ông bà ta có câu : Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
