Thuở xưa, khi vua Brahmadatta đang trị vì ở Ba La Nại, Bồ tát do duyên hành động lợi ích cho bà con như vậy, được sinh làm con chó đầu đàn rất thông minh, sống trong một nghĩa địa lớn, với đàn chó hàng trăm con đoanh vây. Một hôm, vua đi đến khu vườn và vui chơi trọn ngày tại đấy cho đến lúc mặt trời lặn mới trở về thành. Yên cương của xe vẫn mắc vào xe, chúng để xe trong sân hoàng cung trọn đêm. Trong đêm trời mưa, yên cương bị ướt. Các con chó của nhà vua thuộc nòi giống tốt, từ trên lầu đi xuống, nhai ăn da yên cương chiếc xe ấy. Hôm sau chúng báo cáo với vua :Thưa Thiên tử, từ những miệng cống chui vào, các con chó đã nhai ăn da và dây cương chiếc xe.Vua nổi giận, ra lệnh giết tất cả con chó nào bắt gặp. Từ đấy trở đi, khởi lên tai nạn lớn cho loài chó. Chúng chạy trốn vào nghĩa địa và đến bên cạnh Bồ tát. Bồ tát hỏi : các ngươi tụ họp đông ở đây vì duyên cớ gì ? Chúng đáp : trong nội thành, da và dây cương của chiếc xe vua bị chó nhai ăn. Vua tức giận ra lệnh tàn sát chúng con. Nhiều anh em con đã bị giết hại, cuộc khủng bố lớn đã nổi lên.
Bồ tát suy nghĩ : tại một chỗ được bảo vệ, các con chó bên ngoài không thể vào. Đây chắc chắn là việc làm của đàn chó nội cung. Nay, những con có tội không việc gì, những con vô tội lại bị giết. Ta hãy cho vua thấy những con chó có tội và bố thí mạng sống cho bà con vô tội.
Bồ tát an ủi đàn chó : các ngươi chớ sợ, ta sẽ làm cho các ngươi hết sợ hãi. Hãy chờ ở đây cho đến khi ta yết kiến nhà vua. Rồi hướng tâm đến các bạn, đặt hạnh từ bi lên hàng đầu, nguyện rằng : không một ai dám quăng đá hay gậy để hại ta.
Bồ tát một mình đi vào thành.
Khi ấy, vua đang một mình ngồi trong pháp đình. Bồ tát đi đến đấy, nhảy thẳng đến dưới chỗ ngồi của vua. Các người hầu cận cố gắng đuổi ra nhưng vua ngăn lại. Bồ tát từ dưới ghế vua đi ra, đảnh lễ vua và hỏi : Có phải vua sai giết hại các loài chó ? – Phải, chính ta ! – Lỗi của chúng là gì, thưa bậc chủ nhân ? –Chúng nhai ăn đồ da và phụ tùng yên cương của ta – Ngài có biết những con nào đã ăn đồ da không ? – Ta không biết. – Không biết con chó nào đã ăn đồ da, lại ra lệnh giết, như vậy không phải lễ, thưa đại vương. – Vì các con chó đã ăn đồ da trên xe nên ta ra lệnh giết tất cả con chó nào bắt gặp. – Các người của vua giết tất cả chó hay có tha chết cho một số ? – Những con chó giống tốt trong nội cung được tha không giết. –Thưa đại vương, như vậy là không công bình. Nếu chó trong cung được tha, còn các con chó yếu đuối bên ngoài bị giết là không công bình, Nói xong Bồ tát xướng lên bài kệ như sau :
Những con chó lớn lên
Trong cung điện nhà vua
Thuộc loài nòi giống tốt
Có dung sắc, sức mạnh
Chúng khỏi bị giết hại
Chỉ chúng tôi bị giết
Đây không giết tất cả
Chỉ giết kẻ yếu hèn
Trong cung điện nhà vua
Thuộc loài nòi giống tốt
Có dung sắc, sức mạnh
Chúng khỏi bị giết hại
Chỉ chúng tôi bị giết
Đây không giết tất cả
Chỉ giết kẻ yếu hèn
Nghe Bồ tát nói, vua liền hỏi : này hiền trí, ngươi có biết kẻ ăn da xe là ai không ? – Vâng, tôi có biết. – Ai ? – Chính là những con chó trong cung của ngài ! – Như thế nào biết được chúng đã ăn ? – Hãy cho gọi những con chó trong cung và đem một ít sữa cùng cỏ dabba đến đây. Vua làm theo lời yêu cầu. Bồ tát nói : hãy cho nghiền nát cỏ rồi đem hòa với sữa cho những con chó này uống. Vua cho làm theo như vậy. Các con chó, khi đang uống sữa liền mửa những miếng da ra ngoài. Vua rất bằng lòng, liền đảnh lễ Bồ tát bằng cách dâng cúng cái lọng trắng. Bồ tát không nhận quà, mà thuyết giảng cho vua nghe đạo lý không phóng dật và giữ Năm Giới.Sau khi nghe Bồ tát thuyết pháp, vua tha chết cho mọi loài chúng sanh, ra lệnh cung cấp cho tất cả loài chó, bắt đầu từ Bồ tát, cơm ăn thường xuyên giống như thức ăn của vua.
•••
Sau khi kể câu chuyện quá khứ, bậc Đạo Sư nói : Này các tỷ kheo, không phải ngày nay Như Lai mới làm lợi ích cho bà con, trong quá khứ cũng đã làm như vậy. Sau khi kết hợp hai mẩu chuyện với nhau, bậc Đạo Sư kết luận với sự nhận diện tiền thân như sau :
-Khi ấy nhà vua là A Nan
-Các con chó là hội chúng ngày nay của Phật
-Chó hiền trí chính là Ta vậy
CHÚ THÍCH :
–Đồ da trên xe : gồm dây cương, yên ngựa, roi… đều làm bằng da thuộc. Khi ngâm lâu trong nước, các đồ da này mềm ra và trở thành món ăn khoái khẩu cho loài chó.
Ý NGHĨA CÂU CHUYỆN :
Làm người, ta phải có nghĩa vụ hành động lợi lạc cho bà con quyến thuộc.
-Khi ấy nhà vua là A Nan
-Các con chó là hội chúng ngày nay của Phật
-Chó hiền trí chính là Ta vậy
CHÚ THÍCH :
–Đồ da trên xe : gồm dây cương, yên ngựa, roi… đều làm bằng da thuộc. Khi ngâm lâu trong nước, các đồ da này mềm ra và trở thành món ăn khoái khẩu cho loài chó.
Ý NGHĨA CÂU CHUYỆN :
Làm người, ta phải có nghĩa vụ hành động lợi lạc cho bà con quyến thuộc.
